Rak szyjki macicy jest piątą przyczyną zgonów w Polsce. Nowotwory szyjki macicy dotykają przede wszystkim kobiety w V – VI dekadzie życia. Duża część kobiet zgłaszająca się do lekarza, ma rozpoznaną chorobę w zaawansowanym stadium, dlatego należy podkreślić bardzo ważną rolę profilaktycznych badań ginekologicznych i cytologicznych, w celu wczesnego wykrycia.
Badania wskazują, że czynnik początkujący nowotworzenie w obrębie szyjki macicy jest przenoszony drogą płciową. Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) uważany jest za najpoważniejszy czynnik nowotworzenia, a ponad 90 % kobiet z rakiem szyjki macicy zarażonych jest wirusem HPV. Wirus HPV ma kilkadziesiąt podtypów, z których niektóre są nieszkodliwe, inne zaś w przypadku wykrycia wymagają poddawaniu się przez kobiete regularnym badaniom ginekologicznym i cytologicznym. Wirusami najbardziej niebezpiecznymi dla szyjki macicy są wirusy HPV typ 16 oraz typ 18.
PREDYSPOZYCJE DO ZACHOROWANIA:
Co zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór szyjki macicy?
→ wczesne rozpoczęcie życia płciowego ( przed 18 rokiem życia)
– w wieku poniżej 18 lat szyjka macicy ma inna budowę niż u dojrzałej kobiety. Budowa anatomiczna szyjki macicy u dziewczynek poniżej 18 roku życia jest inna i nie tworzy tak dobrze funkcjonującej bariery ochronnej jak u kobiet dojrzałych, dlatego narażenie na zakażenie w młodym wieku jest wiekszę, co nie oznacza że dojrzałe kobiety mogą czuć się bezpieczne.
→ duża liczba partnerów seksualnych lub gdy partner miał wcześniej dużo partnerek
→ zakażenie wirusem HPV lub HIV ponieważ obniża on odporność organizmu
→ palenie tytoniu
→ liczne ciąże, porody
→ dieta uboga w owoce i warzywa
OBJAWY:
Objawy raka szyjki macicy:
→ nieprawidłowe krwawienia z szyjki macicy
Krwawienia spowodowane kontaktem z bielizna, kontaktem seksualnym, krwawienia międzymiesiączkowe,
→ bóle brzucha, parcie na stolec, krwawienie z odbytu
→ upławy
→ obrzęki kończyn
→ wodonercze
→ objawy przypominające zapalenie pęcherza
ZMIANY PRZEDNOWOTWOROWE:
Zmiany przednowotworowe w raku szyjki macicy:
Zmiany przednowotworowe możemy podzielić na trzy stopnie:
→CIN 1 – dysplazja małego ryzyka
Jest to nieprawidłowy nabłonek obserwowany w obrębie 1/3 dolnej nabłonka. Ryzyko transformacji CIN1 do CIN3, czyli raka miejscowego(nie przerzutującego) określa się na 10%. Ryzyko transformacji CIN1 w nowotwór wynosi 1%, a wiekszość zmian tego typu ulega samoistnemu cofnieciu.
→CIN2 – dysplazja średniego ryzyka
To nieprawidłowa zmiana zajmująca 2/3 dolne nabłonka. Jest niebezpieczniejsze niż CIN1 a ryzyko przemiany w CIN wynosi 20%. Samoistnemu cofnieciu ulega 40% zmian.
→CIN3 – dysplazja dużego ryzyka
Nieprawidłowa zmiana obejmuje całą grubość nabłonka.
Ryzyko przekształcenia CIN3 w raka szyjki macicy wynosi 40% w ciągu 20 lat.
Nadżerka czy to rak?
Nadżerka to ektropia szyjki macicy, nie jest zmianą przednowotworową i nie wytworzy się z niej nowotwór.
WYNIKI CYTOLOGII:
Co oznacza wynik cytologii?
Wynik cytologii mówi nam o prawidłowości bądź nieprawidłowości budowy nabłonka szyjki macicy. Możemy ją podzielić na 5 składowych:
→LSIL
To śródnabłonkowe zmiany dysplastyczne odpowiadające CIN1
→HSIL
To śródnabłonkowe zmiany dysplastyczne odpowiadające CIN2 i CIN3
→ ASCUS
To atypowe zmiany w komórkach nabłonka szyjki macicy nie spełniające kryteriów CIN oraz SIL
→ASC-H
To atypowe zmiany w komórkach nabłonka, nie można wykluczyć CIN3
→AGUS
To nieprawidłowości komórek, które nie pozwalają rozpoznać dysplazji/ raka.
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA:
Co zrobić przy nieprawidłowej cytologii?
Przy nieprawidłowej cytologii należy zgłosić się do lekarza ginekologa, który wykona odpowiednie badania.
W przypadku:
→LSIL / CIN1
Lekarz wykonuje badanie kolposkopowe, a następnie w zależności od wyniku – badanie cytologiczne co 6-12 miesięcy.
→HSIL/ CIN2, CIN3
Lekarz wykonuje badanie kolposkopowe, pobiera wycinek do badania histologicznego.
→ Atypowe zmiany odczynowe i naprawcze (ASCUS, AGUS)
Lekarz może ponowić badanie cytologiczne po 4-6 miesięcy, może również wykonać badanie kolposkopowe lub wykonać test sprawdzający obecność wirusa HPV.
→ Atypowe zmiany ( nie można wykluczyć CIN3) ASC-H
Lekarz wykonuje badanie kolposkopowe, a w przypadku widocznych zmian wykonuje badanie histologiczne pobranego wycinka.
SZCZEPIENIE PRZECIW WIRUSOWI HPV:
Profilaktyczne szczepienia przeciw wirusowi HPV
W krótkookresowych badaniach, wykazano bardzo dużą skuteczność szczepionek przeciwwirusowi HPV. Przebadano zwłaszcza szczepionki złożone z typu 16 i 18 wirusa HPV, którym przypisuje się największe ryzyko zapoczątkowania nowotworzenia i powstania raka szyjki macicy.
Trwają również badania nad zastosowaniem szczepionki dla kobiet już zarażonych HPV.
ROKOWANIE:
Jakie jest rokowanie w raku szyjki macicy?
Rokowanie w raku szyjki macicy zależy w głównej mierze od stopnia zaawansowania nowotworu. Mniejsze znaczenie ma typ histologiczny.
Według danych podanych przez Międzynarodowe Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej (FIGO)
5 letnie przeżycie w I stopniu zaawansowania wynosi 55-95%, w II stopniu 40 – 85%, w III stopniu 15 – 60%, natomiast w IV stopniu od 0 – 19 %.
PORADY DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI PRZECIWNOWOTWOROWEJ:
- Unikaj przypadkowych kontaktów seksualnych, zwłaszcza bez zabezpieczenia
- Odwiedzaj swojego ginekologa co najmniej raz w roku w celu wykonania badania ginekologicznego, cytologii, badania USG przezpochwowego
- Jeżeli doświadczasz miedzymiesiaczkowych krwawień, odczuwasz ból w podbrzuszu lub jakiekolwiek inne niepokojące objawy – Skonsultuj się ze specjalistą !
